|
"İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi,
Birleşmiş Milletler Genel Kurulunca 50 yıl önce 10 Aralık
1948 günü kabul edilmiştir.
Geçen yıl 75.yılını kutladığımız
Türkiye Cumhuriyeti'nin Anayasa'da belirtilen
niteliklerinden biri de "insan haklarına saygılı" olmaktır.
İnsan hakları evrensel beyannamesinin Türkiye'de
"resmi gazete ile yayınından sonra okullarda okutulması,
yorumlanması, Bakanlar Kurulu'nun 6 nisan 1949 tarihli
toplantısında 3/9119 sayı ile kararlaştırılmıştır.
Aşağıdaki metin, 27 mayıs 1949 tarih ve 7217 sayılı
Resmi Gazetede yayınlanan resmi çeviridir.
İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ
İnsanlık topluluğunun bütün bireyleriyle
kuruluşlarının bu Bildirgeyi her zaman göz önünde
tutarak eğitim ve öğretim yoluyla bu hak ve
özgürlüklere saygıyı geliştirmeye, giderek
artan ulusal ve uluslararası
önlemlerle gerek üye devletlerin halkları ve
gerekse bu devletlerin
yönetimi altındaki ülkeler halkları arasında bu hakların
dünyaca etkin olarak tanınmasını ve uygulanmasını
sağlamaya çaba göstermeleri amacıyla tüm halklar ve
uluslar için ortak ideal ölçüleri belirleyen
bu İnsan Hakları Evrensel Bildirgesini ilan eder.
Madde 1-
Bütün insanlar özgür, onur ve haklar
bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler,
birbirlerine karşı kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.
Madde 2-
Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din,
siyasal veya başka bir görüş, ulusal veya
sosyal köken, mülkiyet, doğuş veya herhangi
başka bir ayrım gözetmeksizin
bu Bildirge ile ilan olunan bütün haklardan ve bütün
özgürlüklerden yararlanabilir. Ayrıca, ister
bağımsız olsun, ister vesayet altında veya
özerk olmayan ya da başka bir egemenlik
kısıtlamasına bağlı ülke yurttaşı olsun,
bir kimse hakkında, uyruğunda bulunduğu devlet
veya ülkenin siyasal, hukuksal veya uluslararası
statüsü bakımından hiçbir ayrım gözetilmeyecektir.
Madde3 -
Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
Madde 4-
Hiç kimse kölelik veya kulluk altında bulundurulamaz,
kölelik ve köle ticareti her türlü biçimde yasaktır.
Madde 5-
Hiç kimseye işkence yapılamaz, zalimce,
insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlarda
bulunulamaz ve ceza verilemez.
Madde 6-
Herkesin, her nerede olursa olsun,
hukuksal kişiliğinin tanınması hakkı vardır.
Madde 7-
Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım
gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşit olarak
yararlanma hakkına sahiptir.
Herkesin bu Bildirgeye aykırı her türlü ayrım gözetici
işleme karşı ve böyle işlemler için yapılacak her
türlü kışkırtmaya karşı eşit korunma hakkı vardır.
Madde 8-
Herkesin anayasa yada yasayla tanınmış
temel haklarını çiğneyen eylemlere karşı
yetkili ulusal mahkemeler
eliyle etkin bir yargı yoluna başvurma hakkı vardır.
Madde 9-
Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz
ve sürgün edilemez.
Madde 10-
Herkesin, hak ve yükümlülükleri belirlenirken
ve kendisine bir suç yüklenirken, tam bir
şekilde davasının bağımsız ve tarafsız bir
mahkeme tarafından hakça ve açık
olarak görülmesini istemeye hakkı vardır.
Madde 11
1. Kendisine bir suç yüklenen herkes, savunması için
gerekli olan tüm güvencelerin tanındığı açık bir
yargılama sonunda, yasaya göre suçlu olduğu
saptanmadıkça, suçsuz sayılır.
2. Hiç kimse işlendiği sırada ulusal yada uluslararası
hukuka göre bir suç oluşturmayan herhangi
bir eylem veya ihmalden dolayı suçlu sayılamaz.
Kimseye suçun işlendiği sırada uygulanabilecek
olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.
Madde 12-
Kimsenin özel yaşamına, ailesine
konutuna yada haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz,
şeref ve adına saldırılamaz. Herkesin bu gibi karışma ve
saldırılara karşı yasa tarafından korunmaya hakkı vardır.
Madde 13
1. Herkesin bir devletin toprakları üzerinde
serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır.
2. Herkes , kendi ülkesi de dahil olmak
üzere, herhangi bir ülkeden ayrılmak ve ülkesine
yeniden dönmek hakkına sahiptir.
Madde 14
1. Herkesin zulüm altında başka ülkelere sığınma
ve sığınma olanaklarından yararlanma hakkı vardır.
2. Gerçekten siyasal nitelik taşımayan
suçlardan veya Birleşmiş Milletlerin amaç ve ülkelerine
aykırı eylemlerden doğan kovuşturma durumunda
bu haktan yararlanılamaz.
Madde 15
1. Herkesin bir yurttaşlığa hakkı vardır.
2. Hiç kimse keyfi olarak yurttaşlığından veya
yurttaşlığını değiştirme hakkından yoksun bırakılamaz.
Madde 16.
1.Yetişkin her erkeğin ve kadının , ırk, yurttaşlık
veya din bakımlarından herhangi bir kısıtlamaya
uğramaksızın evlenme ve aile kurmaya hakkı vardır.
2. Evlenme sözleşmesi, ancak evleneceklerin
özgür ve tam iradeleriyle yapılır.
3. Aile, toplumun, doğal ve temel unsurudur,
toplum ve devlet tarafından korunur.
Madde 17
1. Herkesin tek başına veya başkalarıyla
ortaklaşa mülkiyet hakkı vardır.
2. Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz.
Madde 18-
Herkesin düşünce, vicdan ve din
özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hak, din veya
topluca, açık olarak ya da özel biçimde öğrenim,
uygulama, ibadet ve dinsel törenlerle
açığa vurma özgürlüğünü içerir.
Madde 19-
Herkesin düşünce ve anlatım
özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hak düşüncelerinden
dolayı rahatsız edilmemek, ülke sınırları söz konusu
olmaksızın, bilgi ve düşünceleri her yoldan
araştırmak, elde etmek ve yaymak hakkını gerekli kılar.
Madde 20
1. Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek
kurmave derneğe katılma özgürlüğü vardır.
2. Hiç kimse bir derneğe girmeye zorlanamaz.
Madde 21.
1. Herkes, doğrudan veya serbestçe seçilmiş
temsilciler aracılığı ile ülkesinin yönetimine
katılma hakkına sahiptir.
2. Herkesin ülkesinin kamu hizmetlerinden
eşit olarak yararlanma hakkı vardır.
3. Halkın iradesi hükümet otoritesinin temelidir.
Bu irade, gizli veya serbestliği sağlayacak benzeri
bir yöntemle genel ve eşit oy verme yoluyla yapılacak
ve belirli aralıklarla tekrarlanacak
dürüst seçimlerle belirlenir.
Madde 22-
Herkesin, toplumun bir üyesi olarak,
sosyal güvenliğe hakkı vardır. Ulusal çabalarla
ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her devletin
örgütlenmesine ve kaynaklarına göre, herkes
onur ve kişiliğinin serbestçe gelişim için gerekli
olan ekonomik, sosyal ve kültürel haklarının
gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir.
Madde 23
1. Herkesin çalışma, işini serbestçe seçme,
adaletli ve elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe
karşı korunma hakkı vardır.
2.Herkesin, herhangi bir ayrım gözetmeksizin,
eşit iş için eşit ücrete hakkı vardır.
3. Herkesin kendisi ve ailesi için insan
onuruna yaraşır ve gerekirse her türlü
sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş
bir yaşam sağlayacak adil ve
elverişli bir ücrete hakkı vardır.
4. Herkesin çıkarını korumak için sendika
kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır.
Madde 24- Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye,
özellikle çalışma süresinin makul ölçüde
sınırlandırılmasına ve belirli dönemlerde
ücretli izne çıkmaya hakkı vardır.
Madde 25
1. Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için
beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır.
Herkes, işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve
kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı
durumunda güvenlik hakkına sahiptir.
2. Anaların ve çocukların özel bakım ve
yardım görme hakları vardır.
Bütün çocuklar, evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş
olsunlar, aynı sosyal güvenceden yararlanırlar.
Madde 26.
1. Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından
ilk ve temel eğitim aşamasında parasızdır.
İlköğretim zorunludur.
Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır.
Yüksek öğretim, yeteneklerine göre herkese
tam bir eşitlikle açık olmalıdır.
2. Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve
insan haklarıyla temel özgürlüklere saygıyı
güçlendirmeye yönelik olmalıdır.
Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar
arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu özendirmeli ve
Birleşmiş Milletlerin barışı koruma yolundaki
çalışmalarını geliştirmelidir.
3. Çocuklara verilecek eğitimin türünü seçmek,
öncelikle ana ve babanın hakkıdır.
Madde 27
1. Herkes toplumun kültürel yaşamına
serbestçe katılma, güzel sanatlardan
yararlanma, bilimsel gelişmeye katılma
ve bundan yararlanma hakkına sahiptir.
2. Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve
sanat ürünlerinden doğan maddi ve manevi
çıkarlarınınkorunmasına hakkı vardır.
Madde 28-
Herkesin bu Bildirgede öngörülen hak ve
özgürlüklerin gerçekleşeceği bir toplumsal ve
uluslararası düzene hakkı vardır.
Madde 29
1. Herkesin, kişiliğinin serbestçe ve tam gelişmesine
olanak veren topluma karşı ödevleri vardır.
2. Herkes haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden
yararlanırken, başkalarının hak ve özgürlüklerinin
tanınması ve bunlara saygı gösterilmesinin
sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak
ve kamu düzeniyle
genel refahın gereklerininkarşılanması amacıyla yalnız
yasayla belirlenmiş sınırlamalara bağlı olur.
3. Bu hak ve özgürlükler hiçbir koşulda
Birleşmiş Milletlerinamaç ve ilkelerine
aykırı olarak kullanılamaz.
Madde 30-
Bu bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi
bir devlet, topluluk veya kişiye, burada açıklanan
hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yok edilmesini
amaçlayan bir girişimde veya eylemde bulunma
hakkını verir biçimde yorumlanamaz.
|
